Ze względu na brak polskich pracowników coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na zatrudnienie w swojej firmie cudzoziemców z Ukrainy lub odleglejszych części świata. Jakie formalności się z tym wiążą? Jak zatrudnić cudzoziemca spoza UE?
Czy konieczne jest zezwolenie na pracę dla cudzoziemca spoza UE?
Zastanawiasz się nad zatrudnieniem obcokrajowca w firmie? Musisz zdawać sobie sprawę, iż obowiązujące w Polsce przepisy wyodrębniają kilka kategorii cudzoziemców, przede wszystkim dzielą ich na obywateli państw Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Konfederacji Szwajcarskiego oraz na obywateli państw pozostałych. Zatrudnienie obcokrajowca z państw spoza UE, EOG i Konfederacji Szwajcarskiej objęte jest nieco inną procedurą.
Cudzoziemiec spoza UE musi posiadać ważną wizę lub inny dokument uprawniający go do przebywania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, a pracodawca jest obowiązany uzyskać dla niego zezwolenie na pracę.
Czy jednak w każdym przypadku konieczne jest uzyskanie wspomnianego zezwolenia? Otóż nie. Istnieje możliwość wykonywania pracy przez obywateli Białorusi, Gruzji, Republiki Mołdowy, Republiki Armenii, Ukrainy oraz Federacji Rosyjskiej na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Jest to tzw. tryb uproszczony, w którym praca wykonywana jest przez obcokrajowca na podstawie zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy oświadczeń podmiotów. Na podstawie oświadczenia cudzoziemiec może pracować nie dłużej niż 6 miesięcy.
Kto jeszcze może podjąć w Polsce pracę bez zezwolenia? Przede wszystkim:
- cudzoziemcy spoza UE, którzy posiadają zezwolenie na pobyt stały,
- obcokrajowcy posiadający zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE wydane w Polsce (lub w wyjątkowych sytuacjach udzielone przez inne państwo członkowskie UE),
- studenci spoza krajów UE studiujący na studiach stacjonarnych w Polsce na podstawie wizy,
- obcokrajowcy posiadający ważną Kartę Polaka,
- absolwenci polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach lub w instytutach naukowych i badawczych,
- a także cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce udzielone w związku z zawarciem małżeństwa z obywatelem RP lub obcokrajowcem posiadającym status uchodźcy, zezwolenie na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE, posiadających ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt tolerowany.
Co powinno zawierać zezwolenie na pracę dla obcokrajowców spoza UE?
Pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca spoza państw UE, EOG i Konfederacji Szwajcarskiej na okres dłuższy niż 6 miesięcy musi uzyskać dla niego zezwolenie na pracę. Organem, który wydaje tego rodzaju pozwolenia, jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę pracodawcy.
Zezwolenie na pracę wydawane jest na okres nie dłuższy niż 3 lata (w niektórych przypadkach np. gdy obcokrajowiec pełni funkcje w zarządzie spółki zatrudniającej powyżej 25 osób, możliwe jest uzyskanie zezwolenia na okres lat 5). Zezwolenie na pracę powinno dokładnie określać takie warunki jak: pracodawca, stanowisko, rodzaj wykonywanej pracy, musi też zawierać termin ważności. Określenie obowiązków służbowych jest bardzo ważne, bo praca cudzoziemca będzie uznana za legalną, tylko wtedy, gdy wykonuje konkretne czynności wskazane w zezwoleniu. Jeśli obcokrajowiec chce zmienić pracodawcę, stanowisko lub przebranżowić się, musi uzyskać nowe zezwolenie na pracę.
Jak uzyskać zezwolenie na pracę dla cudzoziemca spoza UE?
Aby uzyskać zezwolenie na pracę dla cudzoziemca spoza UE, pracodawca musi spełnić kilka warunków, przede wszystkim przeprowadzić tzw. test rynku pracy, złożyć wniosek o zezwolenie, a na koniec podpisać umowę o pracę z zainteresowanym.
1 Test rynku pracy
Pierwszym etapem procedury pozwalającej na uzyskanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, jest przeprowadzenie testu ryku pracy, a więc sprawdzenie, czy na lokalnym rynku pracy nie ma innych zainteresowanych bezrobotnych, którzy podjęliby się pracy na danych stanowisku. Aby przeprowadzić test, pracodawca musu zgłosić się do powiatowego urzędu pracy i zweryfikować, czy wśród osób poszukujących pracy nie ma osoby spełniającej kwalifikacje do oferowanego przez niego stanowiska. Jeśli nie ma takiej osoby, starosta wydaje odpowiednie oświadczenie, a pracodawca może przystąpić do kolejnego etapu, a więc złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca. Test rynku pracy nie zawsze jest wymagany. Nie trzeba go przeprowadzać w przypadku zawodów, które znajdują się w wykazie zawodów deficytowych publikowanych w rozporządzeniach wojewodów lub Ministra Pracy i Polityki Społecznej.
2 Złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę
Kolejnym krokiem do zatrudnienia cudzoziemca spoza krajów UE jest złożenie wniosku o zezwolenie na pracę. Do formularza dołączyć należy informację starosty o przeprowadzonym teście na rynku pracy lub powołać się na podstawę prawną zwalającą z obowiązku jego przeprowadzenia. Wniosek o wydanie zezwolenia na pracę musi zawierać informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obcokrajowcowi (nazwę pracodawcy, adres jego siedziby, numery NIP i REGON, PKD, ilość zatrudnionych osób, a także nazwę rejestru właściwego do prowadzenia działalności gospodarczej), dane osobowe cudzoziemca oraz informacje dotyczące pracy, którą obcokrajowiec ma wykonywać. Aby wniosek był kompletny, należy do niego dołączyć również dokumenty potwierdzające wykształcenie i kwalifikacje obcokrajowca wymagane na danym stanowisku.
Po uzyskaniu zezwolenia na pracę, pracodawca musi przesłać jeden egzemplarz dokumentu cudzoziemcowi, a ten na podstawie otrzymanego pisma może ubiegać się w Polskim Konsulacie o wydanie wizy. Gdy takową otrzyma, ma prawo przyjechać do Polski i podjąć zatrudnienie.
3 Umowa o pracę i zatrudnienie
Zatrudnienie cudzoziemca, który otrzymał pozwolenie na pracę oraz wizę odbywa się na podstawie podpisanej umowy o pracę, która uwzględnia wszystkie warunki zatrudnienia określone w zezwoleniu. Jako osoba chcąca zatrudnić obcokrajowca jeszcze przed podpisaniem umowy o pracę musisz przedstawić zainteresowanemu jej treść w zrozumiałym dla niego języku. Po zatrudnieniu cudzoziemca pracodawca obowiązany jest odprowadzać od zatrudnionego obcokrajowca składki do ZUS-u oraz pobierać zaliczkę na podatek dochodowy.